Przeciętny człowiek jest święcie przekonany, że epoka średniowiecza to czas zabobonów, ciemnoty i niepodzielnej władzy kościoła. I na tym koniec. Właśnie dlatego, opacznie rozumiana wskutek wielu nieporozumień, literatura doby średniowiecza wydaje się współczesnym czytelnikom bardzo naiwna i prostacka. Odnosimy ją albo do swojego wyobrażenia o średniowiecznym świecie (zwykle błędnego), albo do doświadczeń współczesności. Stąd niemałym szokiem dla niektórych może okazać się fakt, że ludzie średniowiecza doskonale zdawali sobie sprawę z tego, że Ziemia nie jest płaska, samo zaś średniowiecze dysponowało niezwykle skomplikowanym, wielowarstwowym i fascynującym modelem wszechświata. Bez znajomości tego modelu nie jesteśmy w stanie zrozumieć tego, o czym tak naprawdę piszą średniowieczni autorzy.
Dziękujmy więc Bogu za
C. S. Lewisa, który na prośbę swoich studentów wydał w formie książkowej cykl niezwykle interesujących wykładów, stanowiących fantastyczne wprowadzenie do literatury średniowiecznej i renesansowej.
Clive Staples Lewis, znany w Polsce dzięki swojemu cyklowi
„Opowieści z Narnii”, to jeden z największych znawców literatury angielskiej. Wychowanek Oksfordu, a następnie wykładowca na tej uczelni, wieloletni przyjaciel
J. R. R. Tolkiena, profesor angielskiej literatury średniowiecznej i renesansowej w Cambridge, pokazuje w swojej książce, jak naprawdę myśleli i odczuwali ludzie średniowiecza, jakie były ich inspiracje i jak wyobrażali sobie wszechświat.
Analityczny umysłe
Lewisa rozpatruje mnóstwo przykładów, odwołuje się do wielu różnorodnych źródeł, a mimo to wywód prowadzony jest w sposób jasny i zrozumiały.
„Odrzucony obraz” to idealna książka dla każdego, kto nie miał nigdy styczności ze skomplikowanymi wyobrażeniami kultury średniowiecznej. To także wymarzona książka dla każdego, kto chciałby swoją wiedzę z tego zakresu odświeżyć, bez potrzeby zaglądania do kilkudziesięciu różnych książek i żmudnego przedzierania się przez słowniki i encyklopedie.
Lewis opisuje szeroko rozumiany średniowieczny model wszechświata, model opierający się w dużej części na źródłach i dokumentach antycznych. Z
„Odrzuconego obrazu” dowiemy się m. in. tego, jak w wyobrażeniu ludzi wieków średnich zbudowany był kosmos, czym była dla nich historia, jakie zwierzęta i demony zamieszkiwały ziemię, od czego zależał charakter człowieka, jak usystematyzowane były chóry anielskie, kim byli „długowieczni”, jakie istnieją rodzaje snów, czym jest „dusza rozumna” i wielu innych zaskakujących rzeczy. Autor dodatkowo osadza wszystkie te wiadomości w kontekście, pokazuje reminiscencje średniowiecznych przekonań w wiekach późniejszych, wyjaśnia zdawałoby się oczywiste fragmenty tekstów, otwierając nam oczy na to, co ukryte. Wszystko to
Lewis opisuje zwięźle, lecz szczegółowo, okraszając dodatkowo swój wykład subtelnym humorem.
Nie potrafię sobie wyobrazić lepszego, całościowego wprowadzenia w zagadnienia kultury średniowiecznej i renesansowej. Myślę, że
„Odrzucony obraz” to pozycja, która powinna się znaleźć w każdym domu. Pomoże porzucić stereotypy i zrozumieć wiele tekstów we właściwy, przewidziany przez autorów sposób. Książka ta z pewnością sprawi przyjemność każdemu, kto kiedykolwiek interesował się wiekami średnimi i ich kulturą. Moim zdaniem
„Odrzucony obraz” C. S. Lewisa to lektura obowiązkowa.
C. S. Lewis: Odrzucony obraz. Wstęp do literatury średniowiecznej i renesansowej, tłumaczenie, przedmowa i „Mały słownik autorów brytyjskich”: Witold Ostrowski, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008.
>>LINK<< do tej recenzji na Valkirii.
